Prosiłem o usunięcie z mej łąki, położonej na terytorium gminy Modrycz, kału ropnego naniesionego przez wylew potoku Wisznica w roku 1922. Ponieważ Sz. Dyrekcja prośbie mej zadość nie uczyniła, zmuszony byłem, aby nie dopuścić do całkowitego zniszczenia łąki, czyścić i wywieźć wspomniany kał na koszt i rachunek P.T. Firmy, [...] wobec czego pozwalam sobie przedłożyć [...] rachunek rzeczywiście poniesionych minimalnych kosztów [...] razem 2.192.000 marek polskich. Nadmieniam, że do całkowitej uprawy zniszczonej łąki potrzebne jest 10 fur gnoju i 2 kg mieszanki, proszę mi to dać w naturze, bo zmuszony będę kupić, nawieźć i wystawić ponowny rachunek.

Tustanowice, 9 września

Po przyznaniu przez Chruszczowa stanu katastrofy na odcinku rolniczym w Sowietach, po nerwowych odruchach komunistów na Węgrzech, gdzie praktycznie skończyło się ucieczką blisko pięćdziesieciu procent chłopów z kołchozów po teoretycznym otwarciu możliwości chłopom do występowania z kołchozów, wytyczone zostały „nowe” drogi polityki i taktyki komunistycznej w stosunku do chłopów w ustroju komunistycznym.

Na czym one polegają i czy są one w rzeczywistości nowe?

Dyrektywy z Moskwy w sprawie „nowej” polityki i taktyki w stosunku do chłopa można by streścić następująco:

1.Musimy za wszelką cenę zatrzymać tempo spadku pogłowia zwierzęcego i poziom produkcji rolnej.

2.Musimy podnieść produkcję rolną co najmniej do rozmiarów, które by ochroniły rozrastającą się liczbę ludności od śmierci głodowej i zaopatrzyły robotników w minimum żywności, potrzebnej do zapobieżenia dalszemu spadkowi produkcji przemysłowej.

3.Wiadomo, że chłopi nienawidzą komunistycznego ustroju rolnego. Nie pogodzili się z nim przez tyle lat w Sowietach, nie chcą go i nienawidzą w krajach za żelazną kurtyną. 

4.Dla ustroju komunistycznego jest jednak kwestią życia i śmierci utrzymanie mas chłopskich w karbach za pomocą kołchozów i sowchozów.

5.Wobec tego należy: a) utrzymać kolektywny ustrój rolny w ZSRR i rozbudować go za wszelką cenę w całej orbicie wpływów sowieckich; b) rozbudować sieć kontrolną biurokracji partyjnej i zawodowo-rolniczej nad chłopami nienawidzącymi tego ustroju.

6.W bieżącej chwili należy jednak, w celu podniesienia produkcji rolnej i przeskoczenia przez okres trudności politycznych, łagodzić wrogie nastroje chłopskie i zmniejszać opór chłopski, przyrzekając głośno podniesienie chłopom ich dochodów i dostarczenie im w zamian za ich pracę znacznie więcej, jak dotąd, artykułów pierwszej potrzeby. 

Monachium, 18 marca

W Polsce, zarówno nowy projekt przebudowy terenowych narodowych rad, jak i uchwała Rady Ministrów, wprowadzająca zmiany w administracji rolnictwa – mają na celu nasłanie na wieś większej liczby „aktywistów partyjnych i biurokratów” pod płaszczykiem zwiększonej liczby wójtów, zarządców gminnych oraz członków rad gromadzkich lub pod płaszczykiem ogromnej liczby agronomów. Mają oni skutecznie kontrolować masy chłopskie i pilnować dostaw kontyngentów na potrzeby wiecznie nienasyconego komunistycznego smoka. 

Tak w Rosji [Sowieckiej], jak i w Polsce wyszły nowe zarządzenia, nakazujące wyszukiwanie rolników i fachowców rolniczych, którzy wyszedłszy ze wsi ulokowali się w nierolniczych gałęziach produkcji i skierowanie ich z powrotem na wieś. 

Na tle tych poczynań łatwiej jest również zrozumieć pozorną sprzeczność, jaka rzekomo wystąpiła na ostatnim kongresie partii w Polsce, gdzie jedni zachwalali kołchozy w Polsce i zalecali dalszą rozbudowę ich sieci, gdy drudzy krytykowali rzekomą gorliwość partyjną przy tworzeniu na gwałt kołchozów i w niszczeniu przy tym prywatnych gospodarstw chłopskich. 

Nie było żadnej sprzeczności. Linia polityczna, obowiązująca na ostatnim Kongresie Partii Komunistycznej w Polsce była następująca: Kołchozy należy utrzymać za wszelką cenę. Ustabilizować je i konsekwentnie rozbudować ich sieć. Ponieważ dotychczas tylko 9 procent ziemi chłopskiej weszło do kołchozów, należy wzmóc tempo tworzenia kołchozów, stawiając jako ostateczny cel włączenie z czasem wszystkich gospodarstw chłopskich do kołchozów. 

Nie należy jednak zapomnieć, że tak w Rosji [Sowieckiej], jak i w Polsce potrzebna jest zwiększona wydajność produkcji rolnej. 

Należy wobec tego postępować ostrożnie, by nie dopuścić dzisiaj do obniżenia przez chłopów produkcji i dostaw artykułów rolnych na rynek. 

Nie należy więc w tej chwili specjalnie prowokować chłopów na prywatnych gospodarstwach. Nawet należy im pomagać chwilowo. Nie zagładzać ich, jak to było dotąd w praktyce przed wypędzeniem ich do kołchozów, ale należy nawet ich trochę podżywić, by nabrali wigoru, by w lepszej pozycji i z większymi zasobami potem ich napędzić do kołchozów. 

Monachium, 18 marca

Staje się więc ta ziemia – warsztat pracy rolnika – ziemia, która rodzi i karmi, jakimś podobieństwem matki. Matka – ziemia. O ładnym innym warsztacie pracy nie podobna tak się wyrazić. A człowiek, który tę ziemię uprawia, czuje się – słusznie – bezpośrednim adresatem i mandatariuszem tych najstarszych słów samego Stwórcy wypowiedzianych do prarodziców: Czyńcie sobie ziemię poddaną.

[...]

Wiem, że chłop polski zaczyna znowu jakby tracić pewność siebie i nadzieję na przyszłość. Wzruszony bytem waszym listem z 8 maja tego roku, który przestaliście do Watykanu. Piszecie w nim o pewnym jakby wyczerpaniu życiowych sił naszego Narodu oraz o bolączkach waszego życia, do których należy rozszerzające się ubóstwo, szybkie bogacenie się jednych i brak perspektyw dla drugich. Ale macie też świadomość, że w Polsce dokonuje się wielkie przejście i trzeba ocalić dotychczasowe reformy, nadając im nowy wymiar w nadchodzących latach. „W suwerennej Rzeczypospolitej – tak piszecie – przebudowujemy ustrój społeczny na normalnych, demokratycznych zasadach. Staramy się wypracować właściwe rozwiązania gospodarcze”. Niech wam Bóg w tym szlachetnym wysiłku błogosławi.

Łomża, 5 czerwca 

Naszym zakładanym terminem wstąpienia do Unii jest przełom 2002 i 2003 r. Polskie stanowisko w tej kwestii jest niezmienne. Chcemy równocześnie upominać się stanowczo o sprawy naszego rolnictwa. To nie jest sprzeczne z tym, co mówił Jan Kułakowski. Myślę, że nasi partnerzy w Brukseli wiedzą, że sprawy rolnictwa traktujemy poważnie.

17 lipca

Polska nie może i nie chce pozostawić naszego rolnictwa na boku w negocjacjach z Unią Europejską. Ale z równą siłą chcemy podtrzymywać datę naszego wejścia do UE – 1 stycznia 2003 roku. Są dwa zadania: objęcie polskiego rolnictwa unijnym programem rolnym i ta data wejścia do UE. Walczymy o jedno i drugie.

Nie wolno dopuścić, by po przyjęciu Polski do Unii nasz rolnik traktowany był jako obywatel drugiej kategorii. A stałoby się tak, gdyby nasi rolnicy nie otrzymywali dopłat do produkcji, takich jakie otrzymują rolnicy unijni. Przy wejściu do Unii będziemy zobowiązani przyjąć ciężkie warunki, np. wymagające standardy weterynaryjne, ale ma to sens tylko wtedy, gdy będziemy mogli w pełni korzystać z dobrodziejstw unijnej polityki rolnej. Zrobimy wszystko, by nasze rolnictwo było gotowe 1 stycznia 2003 roku.

Nie rezygnujemy z planu wejścia do Unii w 2003 r. Rząd podtrzymuje tę datę. Wypowiedź min. Kułakowskiego oznacza tylko, że na finiszu negocjacji z Unią możemy stanąć wobec dylematu: czy podtrzymać datę, czy też zabezpieczyć interesy polskich rolników przez ich pełne uczestnictwo w tzw. unijnej Wspólnej Polityce Rolnej wraz z dostępem do związanych z tym wszystkich funduszy. Polska opinia publiczna powinna wiedzieć, że taka alternatywa może zostać postawiona przez Unię Europejską polskim negocjatorom. W żadnym razie wypowiedzi min. Kułakowskiego nie można interpretować jako sygnału, że Polska rezygnuje z przystąpienia do Unii wraz z osiągnięciem gotowości.