Po śniadaniu cela została otwarta i wyprowadzono mnie w kierunku wyjścia. Wychodząc z sutereny, usłyszałem głośny krzyk, tupot nóg i zobaczyłem wysokiego SS-mana z pejczem w ręku, z fajką w zębach. Biegnących koło niego więźniów smagał pejczem, a więźniowie starali się przemknąć jak najszybciej, aby uniknąć razu. [...]

Mnie i kilku więźniów przeprowadzono następnie do kancelarii, skąd po sprawdzeniu personaliów zostaliśmy odtransportowani do karetki więziennej.

Jazda samochodem poprzez ulice Warszawy minęła szybko. Wejście do gmachu Gestapo [w alei Szucha] robiło ogromne wrażenie. Więźniów sprowadzano do podziemia, gdzie znajdowały się słynne „tramwaje” — poczekalnie. Po krótkim oczekiwaniu więźniowie byli doprowadzeni do odpowiedniego referenta prowadzącego sprawę.

Przesłuchiwany byłem przez tych samych gestapowców, co przy aresztowaniu, w obecności jakiegoś cywila. W dalszym ciągu nie reagowałem na pytania w języku niemieckim. Pozwalało mi to na wykorzystanie czasu tłumaczenia z języka polskiego i z niemieckiego na zastanowienie się. Wykorzystywałem także różnice tłumaczenia moich wyjaśnień i nietłumaczone uwagi gestapowców. Wszystko to odbywało się przy akompaniamencie bicia bykowcem po głowie, plecach i gdzie popadło. Upadki na ziemię potęgowały wściekłość gestapowców, lecz zmuszały do większych przerw w przesłuchaniach.

Moja taktyka obrony polegała na niezaprzeczaniu faktom, na które gestapowcy mieli konkretne dowody; inne rzeczy przypisywałem „Chomikowi” [był to mój pseudonim].

[...] Na pytania, gdzie spotykałem się z „Chomikiem”, podawałem miejsca publiczne: domy, szalety, place itd. Dokładnie określiłem, jak wygląda, starając się, aby opis nie przypominał, nawet w przybliżeniu, któregoś ze znajomych. Po powrocie do celi odczułem zadowolenie, że siedzę w izolatce. Pozwoliło mi to bez przeszkód odtworzyć złożone zeznania. 

Warszawa, 12 września

Po dzisiejszym przedpołudniowym przesłuchaniu [Maria Tworkowska] była bardzo zdenerwowana i zaniepokojona tym, że [Maciej] Kozłowski zeznaje zupełnie niepotrzebne rzeczy, mianowicie to, że przekroczył granicę nielegalnie. Tworkowska mówi, że „gimnastykowała” się przed oficerem śledczym tak długo, żeby nic konkretnego na ten temat nie powiedzieć, aż raptem oficer jej daje do przeczytania to, co zeznał Kozłowski.

Mówi, że zaprzeczyła temu, że ona o tym wiedziała. Powiedziała, że owszem, była rozmowa na ten temat w towarzystwie, ale utrzymywała to cały czas zeznając, że myślała po prostu, że Kozłowski to opowiadał w formie humoru — nie przyznała się do tego absolutnie, że ona o tym wiedziała. Mówi, że ma wrażenie, że chyba nie będzie taki głupi i nie powie, po co ona przyjechała w maju 1969 do Warszawy. [...] Tworkowska mówi, że ma przynajmniej tę przyjemność, że to nie wyszło od niej.

16 czerwca

Projekt stworzenia zorganizowanej grupy zajmującej się działalnością polityczną powstał wkrótce po 8 marca 1968. Ogólnym celem działalności miała być akcja propagandowa prowadzona za pomocą ulotek i publikacji typu biuletynu informacyjnego. Braliśmy także pod uwagę akcję pomocy finansowej dla osób aresztowanych po marcu ubiegłego roku. [...]

Pamiętam, że w miesiącach marcu i kwietniu ubiegłego roku rozpatrywana była kwestia powstania grup o charakterze terrorystycznym. Zakładaliśmy, że nikt z nas nie będzie prowadził takiej działalności, ale możemy przygotować się na współpracę z grupami, które będą prowadziły taką działalność i możemy udzielić im pomocy instruktażowej. [Jerzy] Ćwirko-Godycki zaproponował mi, jako fachowcowi stykającemu się z chemią, znalezienie recept na produkcję środków łzawiących i dymnych. Zrobiłem środek cuchnący — merkaptan etylu. Środek ten w fiolce przekazałem Ćwirko-Godyckiemu. Nie wiem jednak, czy środek ten został kiedykolwiek użyty. [...] Ćwirko-Godycki zgłosił także projekt malowania środkami cuchnącymi drzwi osób, które naszym zdaniem współpracują z władzami bezpieczeństwa. Zbierał on dane odnośnie takich osób.

Zbieraliśmy [...] ulotki, rezolucje i inne dokumenty ukazujące się w Warszawie po marcu 1968. Każdy z nas, jeżeli otrzymywał taki dokument, przynosił Zofii Ćwirko-Godyckiej. Także każda z osób działających w naszej grupie miała kontakt z grupami studenckimi działającymi na terenie całej Polski. Ja utrzymywałem kontakt z Markiem Głogoczowskim działającym w Krakowie.

18 czerwca

Zaczynam rozmowę, [mówiąc,] że widzę, że od dwóch dni Maciek [Kozłowski] zmizerniał na twarzy, spadł z wagi — co w taki sposób wpływa na niego? Maciek mówi: „Od dwóch dni jestem w wojnie psychologicznej — nie jestem tuzem i nie wiem, czy wytrzymam”. [...] [Mówię:] „Tracisz, Maciuś, zdrowie, nie chcąc potwierdzić tego, co i tak wiedzą — może im tylko o to chodzi. I czy jest sens być upartym? Potwierdzisz i będziesz miał spokój”. [...] Podpowiadam: „Maciuś, gdy tylko zorientujesz się, że napór śledztwa będzie większy, nie trać zdrowia, ujawnij o [Krzysztofie] Szymborskim, [Marii] Tworkowskiej — oni i tak wiedzą — nie odkrywasz Ameryki, może tym ich zadowolisz”. [...] Huraganowy atak od rana do wieczora, z króciutkimi przerwami na posiłek, rozsypuje Maćka kompletnie. Prowadzący śledztwo dobrze „rozbija” Maćka. Chodzi o ciągłość w czasie prowadzenia śledztwa — przerwy powodują odprężenie psychiczne Maćka i utrudniają Maćkowi rozpoczęcie składania wyjaśnień.

27 czerwca

Ustawiam Maćka [Kozłowskiego], ażeby docenił [...] i szanował dobrego oficera, żeby nie dopuścił do takiego postępowania, ażeby wrócił do prowadzenia śledztwa p. Henio [Świerczyński], ale tutaj przede wszystkim jest potrzeba składania pełnych wyjaśnień oficerowi. [Powiedziałem:] „Tym bardziej że to, czego nie chciałeś wyjaśniać kulturalnym oficerom, wyjaśniłeś p. Heniowi”. Także radziłem mu unikać konfliktów z oficerami, wyjaśniać, „gdyż i tak będziesz wyjaśniał — gdyż jesteś bardzo słaby psychicznie i każdy gwałtowny atak, krzyk i śledztwo na okrągło łamie cię i mówisz. A unikniesz tego nie prowadząc do stanów zapalnych między tobą a oficerem śledczym”.
Maciek przyznał mi rację — będzie wyjaśniał [...] stwierdza, że nie ma nic do ukrycia, gdyż [Maria] Tworkowska i [Krzysztof] Szymborski wszystko powiedzieli.

11 sierpnia

Do­sta­łem od Pio­tra [Krukowskiego] czer­wo­ny (ra­dziec­ki!) spray i 5 mar­ca [1976] na ga­ra­żach przed ko­ścio­łem św. Igna­ce­go Lo­y­o­li przy uli­cy Próch­ni­ka (ob. Sty­sia) na­ma­lo­wa­łem ha­sło „boj­kot wy­bo­rów”. Był późny wie­czór — oko­ło 21.00. Wra­ca­jąc do do­mu, szu­ka­łem miej­sca na na­stęp­ne na­pi­sy, gdy na­gle przy uli­cy Ko­le­jo­wej na­tkną­łem się na męż­czy­znę na­pra­wia­ją­ce­go samo­chód oso­bo­wy — oka­za­ło się, że jest mi­li­cjan­tem w cy­wi­lu! Cof­ną­łem się spło­szo­ny. Mu­sia­łem się za­cho­wy­wać nieszczegól­nie, gdyż po chwi­li pod­je­chał au­tem, krzy­cząc: „Stój, Mi­li­cja Oby­wa­tel­ska!”. Rzuciłem się do uciecz­ki, nie­ste­ty, niesku­tecz­nej. Z głu­po­ty nie wy­rzu­ci­łem spra­yu. Oko­li­ca nie by­ła zbyt spo­koj­na i cy­wil wziął mnie za­pew­ne za mło­do­cia­ne­go zło­dzie­ja­szka. Za­wiózł mnie na Ko­men­dę Dziel­ni­co­wą MO Wro­cław Sta­re Mia­sto, a stam­tąd szyb­ko tra­fi­łem do Ko­men­dy Wojewódz­kiej — podej­rze­wa­li, że coś „zma­lo­wa­łem” (zna­le­źli przy mnie spray), a do te­go plą­ta­łem się w ze­zna­niach. My­ślę, że do­sta­li też in­for­ma­cję o na­pi­sie od wy­sła­ne­go w tam­ten re­jon pa­tro­lu.

W Ko­men­dzie Wo­je­wódz­kiej prze­słu­chi­wa­li mnie es­be­cy. Zmięk­cza­nie pięt­na­sto­lat­ka „z do­bre­go do­mu” za­czę­to oko­ło pół­no­cy od ścią­gnię­cia ro­dzi­ców. By­li bar­dzo zde­ner­wo­wa­ni (es­be­cy roz­ma­wia­li z ni­mi wcze­śniej) i na­kła­nia­li mnie, ­bym przy­znał się do ma­lo­wa­nia. W koń­cu to zro­bi­łem, lecz es­be­cy za­czę­li na­ci­skać, że­bym po­wie­dział, kto za tym stał. Wszy­st­ko to w at­mo­sfe­rze umie­jęt­nie do­zo­wa­ne­go szan­ta­żu — al­bo się przy­znasz, al­bo cięż­kie kon­se­kwen­cje czy­nu... A obok bla­dzi ro­dzi­ce.

Był to mój dru­gi w ży­ciu kon­takt z mi­li­cją (po­prze­dnio — gdy zgu­bi­łem się oj­cu na Tar­gach Po­znań­skich) i pierw­szy raz z tajny­mi służ­ba­mi. Próbo­wa­no mi wmówić ma­lo­wa­nie ha­seł w oko­li­cach Wy­brze­ża Wy­spiań­skie­go — es­be­cy ka­za­li mi zdjąć bu­ty, mówiąc, że do­wio­dą te­go od­le­wy gi­pso­we pode­szw (ten na­pis na­ma­lo­wał Piotr [Krukowski] z Mar­kiem [Szczerbalukiem], o czym [wtedy] nie wie­dzia­łem). By­łem moc­no prze­stra­szo­ny i wy­mę­czo­ny, bo był śro­dek no­cy. W koń­cu po­wie­dzia­łem o Piotr­ku i chy­ba też o Mar­ku Szczer­ba­lu­ku.

Prze­słu­chi­wa­no mnie do trze­ciej w no­cy, a na­stęp­nie od­sta­wio­no na mi­li­cyj­ną izbę dziec­ka, gdzie tra­fi­łem do izo­lat­ki. Od ra­na by­łem po­now­nie prze­słu­chi­wa­ny przez es­be­ków w Ko­men­dzie Wo­je­wódz­kiej, skąd wy­pu­szczo­no mnie wczesnym po­po­łu­dniem.

Wrocław, 5 marca

Chy­ba już w nie­dzie­lę za­dzwo­ni­ła do mnie sio­stra Pio­tra [Krukowskiego] i po­wie­dzia­ła tyl­ko: „Słu­chaj, mam wia­do­mość od Piotra: Ma­rek, wpad­ka”. W pierw­szym mo­men­cie by­łem zde­zo­rien­to­wa­ny, nie wie­dzia­łem, o co cho­dzi, do­pie­ro po chwi­li skoja­rzy­łem, że Ma­rek [Krukowski] to ku­zyn Pio­tra, który też ma­lo­wał. Wte­dy wszy­st­kie ob­cią­ża­ją­ce mnie materia­ły [...] wynio­słem do mie­szka­ją­cej obok nas ciot­ki, której w tym cza­sie nie by­ło. Ro­dzi­com nic nie powiedziałem, cze­ka­łem na to, co się sta­nie. Przy­je­cha­li po mnie po kil­ku go­dzi­nach i po re­wi­zji za­wie­źli na przesłucha­nie.

Czu­łem się tak, jak­bym grał w fil­mie o Han­sie Klos­sie. Es­be­cy, którzy po mnie przy­je­cha­li, by­li w cy­wi­lu, w dłu­gich płaszczach z po­sta­wio­ny­mi koł­nie­rza­mi oraz w ka­pe­lu­szach. Pod­czas re­wi­zji zna­le­źli u mnie kre­dę (odru­cho­wo no­si­łem ją ze so­bą, bo lubi­łem cza­sa­mi coś znie­nac­ka na­pi­sać na mu­rze), którą za­łą­czo­no do akt ja­ko do­wód rze­czo­wy, oraz marki RFN od cioci z Niemiec, z cze­go próbo­wa­no stwo­rzyć wą­tek szpie­gow­ski. Na po­wi­ta­nie w po­ko­ju prze­słu­chań kopnię­to mnie z ty­łu tak, że niemal wle­cia­łem na lam­pę. Usły­sza­łem też: „Wi­dzisz, coś so­bie na­ro­bił, chcia­łeś ma­tu­rę zro­bić i pójść na stu­dia, a tak to zapa­pra­łeś so­bie ży­cio­rys”.

Pod­czas dru­gie­go prze­słu­cha­nia, które pro­wa­dził pro­ku­ra­tor, nie­wie­le bra­ko­wa­ło, a posypałbym się. W na­szych zeznaniach poja­wi­ło się na­zwi­sko An­drze­ja Mar­cza­ka ja­ko oso­by, od której ku­po­wa­li­śmy far­bę. Pro­ku­ra­tor wy­py­tu­jąc mnie o in­nych człon­ków na­szej gru­py po­wie­dział, iż Piotr ze­znał, że An­drzej ma­lo­wał z na­mi. Za­czął mnie ma­glo­wać i stra­szyć: „Co bę­dziesz bo­ha­te­ra zgry­wał, my i tak już wszy­st­ko wie­my”. Za­prze­czy­łem oczy­wi­ście, on jed­nak nadal drą­żył tę spra­wę i... w koń­cu dał za wy­gra­ną. An­drze­ja we­zwa­no na prze­słu­cha­nie, ale kil­ka dni po tym, jak nas wypuszczo­no i był już o wszy­st­kim uprzedzony.

Wrocław, 7 marca